Talas Savaşı

Talas Savaşı 751
yılında Araplar ile Çinliler arasında yapılan savaş. Doğudan
batıya ilerleyen Çinliler ile, Ön-Asya' dan doğuya ilerleyen Araplar, Talas ırmağı kıyılarında savaştılar. Bu
savaşta, Orta Asya'nın Çin egemenliğine girmesini
istemeyen, Karluk ve Yağma Türkleri, Arapların yanına geçmişler ve savaşı
Arapların kazanmasını sağlamışlardır.

İslamiyet'i henüz kabul etmeyen Türklerin, Orta Asya’da İslâm dînini tanıtıp
yayan Araplarla birlikte, Çinlilere karşı, Talas’ta yaptıkları bu savaş, sebep
ve sonuçları bakımından çok önemlidir.

Göktürk İmparatorluğu'nu
yıkmış olan Çin’in başındaki Tang Sülâlesi (618-906) devrinde İmparator
Hivang-Çang (713-755), Türk Hanoğulları’nın hâkimiyetindeki Şaş/Taşkent şehrini
ele geçirmek istedi. Bu gayeyle Taşkent Seferine çıkan Kuça Valisi Kao
Sien-tche çok geçmeden Taşkent hükümdarı Bagatur-tudun’u esir alarak Çin
İmparatoruna gönderdi.

Bagatur-tudun’un öldürülmesi üzerine oğlu Tüen-en, başta Karluklar olmak üzere
bölgedeki Türk boylarını Çin’e karşı birlikte harekete çağırdı. Ancak
Göktürklerin yıkılmasından sonra henüz birliğini kuramamış olan Türkler, Çin
kuvvetleriyle tek başlarına mücadele edemeyeceklerini bildikleri için Abbasîlerden
yardım istediler. Ziyad bin Sâlih kumandasında gelen İslam ordusu, yardımcı
Türk kuvvetleriyle birleşti. Bunu haber alan Çin komutanı Kao Sien-tche de 100
000 kişilik orduyla, Talas şehrine geldi ve burada müttefik kuvvetlerle
karşılaştı. 751 yılı Temmuzunda başlayan savaş, pek şiddetli bir şekilde beş
gün devam etti. Savaşın son gününde Çin kuvvetlerinin arkasına sarkan
Karluklar, düşmana ağır bir darbe indirdiler. Kao Sien-tche az bir kuvvetle
canını zor kurtarabildi. Savaşta Çinliler, elli bin ölü ve yirmi bin esir
verdiler.

Talas Meydan Muharebesinin zaferle neticelenmesi; Türk, Çin, İslam ve dünya
tarihiyle medeniyetinde çok önemli etkiler bıraktı. Çinliler Talas
yenilgisinden sonra 20. yüzyıla kadar, Tanrı Dağları
(Tiyenşan) batısına geçemediler. Batı Türkistan, Çin tehlikesinden kurtuldu.

Karluklar, Talas Zaferinden on beş yıl
sonra, 766 tarihinde, Tanrı Dağları batısında ve Çu
Irmağı boylarında müstakil Türk devleti kurdular. Türkistan’daki Kamlık
(Şamanlık), Buda ve Mani dinlerindeki yerli ve göçebe Türklerle Müslümanlar
arasında, serbest ticaret, dostluk ve iyi münasebetler başladı. Türkler,
Müslümanlarla tanışıp, İslam dînini yakından tanıma imkânına kavuştular. İslam
dîninin üstün esasları, mütekâmil hâli, buralardaki Türklerin İslamiyet'i
benimsemelerine sebep oldu. İslam medeniyet dairesine, Orta Asya’da, binlerce
Türk girdi.

Türkler, kâğıt yapmasını Araplara öğretti. Semerkand’daki imalathânelerde yapılan
ipekten kâğıtlar, Orta Doğu ve Akdeniz’e yayıldı. Müslüman Araplar,
hakimiyetlerindeki bölgelerden öğrendikleri kâğıdı imal ederek medeniyetin
bütün dünyada hızla yayılmasına hizmet ettiler.

Savaşın önemi




· Orta Asya'nın Çin egemenliğine girmesi
engellenmiştir. (Siyasi)


· Türkler, bu savaştan sonra guruplar halinde
İslamiyet'i kabul etmeye başlamışlardır. ( Karluklar) (Dini)


· Esir alınan Çinlilerden kağıt yapım tekniği
öğrenilmiştir. (Kültürel)


· Abbasiler, yönetimde Emevilerin Arap Devleti
tezi yerine, İslam devleti özelliği göstermişler, Müslümanlara eşit yaklaşımda
bulunmuşlardır.


· Arap Milliyetçiliği politikası, Ümmetçi
anlayışa dönüşmüştür.


· Fetih politikasından çok, kültür politikasına
ağırlık vermişlerdir.


· Halife Mansur döneminde, Bağdat şehri
kurularak, merkez buraya taşınmıştır. İlk defa Yunan filozoflarının eserleri,
bu dönemde Arapça'ya çevrilmeye başlamıştır.


· En parlak dönemlerini, Harun Reşit ile
oğulları Memun ve Mutasım zamanlarında yaşamışlardır.