karahanlılar

karahanlılar

Batı Türkistan'da kurulmuş Türk devletidir (X.-XI. yy.).

Karahanlılar adı, hem bir Türk hükümdar sülâlesinin, hem de bu sülâlenin
kurduğu devletin adıdır. Bu hanedandan Abdülkerim Satuk Buğra Han'ın kurduğu
devlet Îslâm dinini benimsemekle Türk tarihinin uzun yıllar süren Samanlık
dönemini kapatmış oldu. Bu devletin bir başka önemli yanı da, Türklüğün ağırlık
merkezini Türkistan'ın daha batısına, Yakındoğu'ya doğru kaydırmış olmasıdır.
Bu olay bir süre sonra Yakındoğu'da başlayacak olan ve Anadolu'nun
Türkleşmesine yol açan Selçuklu hareketine olanak hazırlamıştır.

Karahanlılar, VI. büyük Türk hakanlığı hanedanıdır. Kurdukları imparatorluk
Aral Gölü'nden Çin sınırına kadar uzanıyordu. Başkent başlangıçta Kâşgar'dı.
Karahanlılar Büyük Kağan'ı tanımakla birlikte bağımsız bir devletti. Ama çok
geçmeden doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı.

Satuk Han'dan sonra, daha yedi hanın idaresinde yüz yıllık bir egemenlik süren
Karahanlılar XI. yy.ın ortalarına doğru (1040) Selçuklulara bağlı bir devlet
oldu. Büyük hakanlık tacı böylece Selçuklulara devredildi. Karahanlılar
Devleti'nin doğu bölümü Karahıtayların, batı bölümü Selçukluların himayesinde
bir süre daha yaşamıştır.

Türk Dilinin İlk Anıtları

Türk uygarlık tarihinde Karahanlıların yeri çok önemlidir. Çünkü, tarihin ilk
en büyük edebî anıtları Karahanlılar döneminde ve o zaman Kâşgar'da konuşulan
Hakaniye diyeleğiyle yazıldı. Bunlar, Kâşgarlı Mahmut'un yazdığı Divanü
Lûgat-it-Türk (Türk Dili Sözlüğü), Yusuf Has Hacip'in Kutadgu Bilig (Kutlu Olma
Bilgisi), Edip Ahmet'in Atebet-ül-Hakayık (Gerçeklerin Eşiği) adlı eserleridir.